Güney’den yönetmen kaçıran Kuzey Kore sineması

Kore Savaşı’nı 1950’de başlatarak Soğuk Savaş’ın derinleşmesine yol açan Kuzey Kore veya resmî adıyla Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti’nin sinema endüstrisi, kuruluşundan itibaren tamamen “propaganda” amaçlı kullanılıyor. 1949’da çekilen ilk Kuzey Kore filmi My Home Village’da bile, Kore yarımadasını Japon işgalinden kurtaran ABD veya Sovyet orduları değil, sadece ve sadece (Kim Jong-un’un dedesi) Kim Il Sung liderliğindeki Komünist Gerilla Birlikleri olduğu tezi işleniyordu. 1950- 1953 arasındaki Kore Savaşı’nda, cephe hattından filmler çeken Kuzey Koreli sinemacılar, savaşı Kim Il Sung’un kazandığı propagandasını yaptıkları savaş filmlerini sinema salonlarında halka izletmeye devam etti. Gerçekteyse bir ateşkes yapılmıştı.

GÜNEY’DEN ZORLA EROTİZM VE AKSİYON İTHALATI

Kuzey Kore sinema endüstrisi, savaştan sonraysa yeniden kuruldu. Vatandaşlarından, “Ahlaksız, eski moda ve yabancı orijinli” etkileri ayıklamak için kullanılan Kuzey Kore sineması, 1960’larda yönetimi ele alan Kim Il Sung’un oğlu Kim Jong Il döneminde yeni bir ivme kazandı. Sinemayı çok seven Kim Jong Il, Kuzey Kore sinemasının gelişmesi ve uluslararası alanda tanınması için büyük çaba harcadı. Bunun için başarılı birkaç prodüksiyon da gerçekleştiren Kuzey Kore’nin nefesi çabuk tükendi. Zira ideolojik sınırlamalar ve ülkenin yalnızlaştırılması, yeni fikirlerin ortaya çıkmasını engelliyordu. Bunun üzerine yeni bir kan arayışına giren Kim Jong Il, 1978’de Güney Kore’den yönetmen Shin Sang- ok ve oyuncu eşi Choi Eun- hee’nin kaçırılması emrini verdi. Kuzey Kore’de kendi stüdyosunu kuran Shin, 1983’den 1986’ya kadar pek çok film üretti. Bunların çoğu, Uzakdoğu dövüş sanatlarıyla ilgili veya Japonların ünlü canavar filmi Godzilla’ya öykünen filmlerdi. Shin, böylece Kuzey Kore sinemasına fantezi ve erotizm öğelerini soktu.

Özellikle 1984’te yaptığı Love, Love, My Love adlı film, Kuzey Kore sinemasında ilk kez öpüşme sahnesinin yer aldığı film oldu. Yine Shin imzalı Runaway ise Kuzey Kore’nin ilk aksiyon filmi olarak tarihe geçti. Shin’in filmleri, sadece Kuzey Kore’de değil, o yıllardaki bütün “Doğu Bloku” ülkelerinde de ün ve başarı kazandı. Ancak 1986’da gittikleri Viyana’da Kuzey rejiminden kaçmayı başaran Shin ve eşi, Güney Kore’ye dönünce; Kuzey sineması ağır bir yara aldı. Fakat rejim, kurnazlık yaparak Shin’in başlattığı sinema anlayışını devam ettirdi, onun yarım bıraktığı filmleri tamamladı. Shin ise Kuzey Kore’de başladığı Godzilla öykünmesi Pulgasari filmini, kaçtıktan bir yıl sonra Güney’de tamamlayabildi. Çin’in 1980’lerde ekonomisini dışa açması, 1989’da Berlin Duvarı’nın çöküşü ve 1991’de Sovyetlerin yıkılmasından sonra uluslararası alanda giderek yalnızlaştığını hisseden Kuzey Kore ve sineması, romantik komedilere yöneldi. Bu filmler, hayatın zorlukları karşısında seyirciye ayakta durma ve dayanma gücü verilmesi için çekiliyordu. Aynı sıralarda dünyanın en uzun film serisi Nation and Destiny/Ulus ve Kader de çekilmeye başlandı. Bu filmlerin finalinde, hep hatalar ve yanlış kararlar olsa dahi yaşanılacak en iyi yerin Kuzey Kore olduğu teması işleniyordu.

“YOLDAŞ KİM, UÇUYOR”

Bütün bu fantezi, Kim Il Sung’un 1994’deki ölümüne kadar sürdü. Bu tarihten sonra, ülkede yüzbinlerce kişinin öldüğü büyük açlık, felaketin kapıyı çaldığının habercisiydi. 1997’de iktidarı tamamen ele alan Kim Jong Il, öncelikleri askerî alana çevirdi. Bu amaçla, askerlerin açlıkla mücadeleye nasıl katkı yaptığını gösteren filmleri yayınlatmaya başladı. Güney Kore’nin 1998’de başlattığı açılımdan sonraki yakınlaşma döneminde bazı küçük ortak projeler de gerçekleştirildi ama bu dönem çok uzun sürmedi. Günümüzde Çin’den gelen ucuz DVD filmlerin istilası altında kalan Kuzey Kore sineması, sonunda yabancı film yapımcılarıyla işbirliğine girmek zorunda kaldı. Batılı yapımcılarla işbirliğinin ilk filmi, 2012 yapımı Comrade Kim Goes Flying/Yoldaş Kim Uçuyor, oldu. Bu arada, Kuzey Kore filmlerinde, bazen Koreli oyuncuların makyajla benzetildiği Amerikalı karakterler de gözüküyor. Bunlar, “şeytani kapitalizm”in temsilcisi veya çirkin askerî yetkililer rolünü oynuyor genellikle… Ancak Kuzey Kore’ye sığınan bazı Amerikalılar da bu yönde film yapıyorlar. Bu sığınmacı Amerikalıların yaptığı Nameless Heroes/İsimsiz Kahramanlar’ın, 1979’dan 1981’e kadar 20 adet seri filmi çekildi.

AP/ TARAF