Taraf Gazetesi Düşünmek Taraf Olmaktır
PADİŞAH’IN MALLARI BUNLAR: Gnalic batığı eşsiz ürünlerle dolu…
Ülkelerarası ticaret 16’ncı yüzyılda da şimdiki gibi yapılıyordu. Bir ülkeden gelen talepler gemilere yüklenip ilgili ülkenin limanına doğru yola çıkıyordu.
Geçen 500 yıl içinde değişenler, gemilerin tonajları, malların niteliği ve tabii ki miktarlar oldu. Zevkine düşkünlüğüyle tanınan Osmanlı Padişahı III. Murat zamanında Harem’de çıkan yangın sonrası, Hırvat asıllı Sadrazam Siyavuş Paşa tarafından Harem için yeni siparişler verilmişti.
Harem’in ihtiyaçlarıyla dolu olan Gnalic adlı gemi, Venedik’ten riskli bir tarihte yola çıkmıştı. Tarih 1583’ün Ekim sonuydu ve açık denize çıkacak gemiler için “deniz mevsimi” bitmek üzereydi. Nitekim Gnalic, Adriyatik açıklarında fırtınaya yakalandı ve içinde Osmanlı Padişahı’na ait mallarla dolu olarak kıyıya yarım saat mesafede battı. Gnalic batığı içindeki “padişah malları” ve Rönesans Avrupa’sının eşsiz ürünleriyle arkeologlar için bir hazine değerinde.
Bu eşsiz batık, Hırvatistan’da ilk kez 1960 yılında sportif dalgıçlar tarafından 25-29 metreler arasında bulundu. 1970 ve 1990’lı yıllarda kazısı yapıldı. 2012 yılından itibaren kazı çalışmaları yeniden başladı. Kazıdan çıkartılanlar döneme ışık tutarken, bunlar arasında ipek dokuma kumaşın sağlam olarak bulunması en dikkat çekici buluntu olmuştur. Nur Banu Sultan için getirilen siparişlerin içinde olduğu belirtilen kumaşın yanısıra ilgi çeken çok çeşitte eseri ihtiva eden Gnalic batığı, TINA Türkiye Sualtı Arkeolojisi Vakfı girişimiyle, Türkiye’de sergilenmesi için bir yıldan fazla bir süredir yapılan çalışmalara konu oldu.
Zadar Üniversitesi Öğretim Üyesi Irena Radic Rossi kazı başkanı olarak halen çalışmalarını Texas A&M Üniversitesi INA Kuruluşu ile müştereken yürütüyor. Suyun onlarca metre altında ve zor şartlarda yürütülen titiz kazılarda aynalar, kumaşlar, elbiseler, vazolar, sandıklar, onlarca sandık/ varil gözlük camları ve mangallar bulundu. Kazı hâlâ sürüyor. Koç Üniversitesi Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezi‘nde düzenlenen bir panelde Gnalic için yapılan çalışmalar anlatıldı. Ortaya çıkartılan tüm bulgular ve arkeolojik çalışmalar Sakıp Sabancı Müzesi’nde sergilenecek.
Hem Rönesans Avrupa’sına, hem Venedik- Osmanlı ilişkilerine hem de o dönemin ticari ilişkilerine ışık tutması açısından gerçekten heyecan verici. Su altı batıkları, taşıdıkları mallar, içindeki mürettebat ve yaptığı ticaretin sağladığı ilişkiler bakımından büyük önem arz ediyor. Tarihçiler elde edilen bulgularla yakından ilgileniyor. Nitekim arkeolojik kazılarda elde edilen çok sayıda yeni bilgi ve belge, geçmişte yanlış bilinen bazı tarihsel vakaları düzeltiyor veya yeniden yazdırıyor. Hatırlanacağı gibi İstanbul’daki Marmaray inşaatı çalışmalarında da binlerce yıllık Bizans batıkları bulunmuş, bu durum arkeologlar ve tarihçiler arasında heyecan yaratmıştı. Marmaray inşaatının gecikmesine neden olan bu durum karşısında dönemin Başbakanı Erdoğan kızmış ve batıkları “üç-beş çanak çömlek” diye nitelendirmişti.
MURAT ERDİN
