Taraf Gazetesi Düşünmek Taraf Olmaktır
Çıkarcı akla dayanan şiddet
Küresel sistemin ürettiği şiddet savaş, toplu ölümler, ölümcül göçler ve bireysel vahşi cinayetlerle insanlığı kuşatmış durumda. Şiddet dalga dalga hayatımıza, ilişkilerimize, mahallemize,sokağımıza, evimize girdi. Modern toplum, medeniyet dediği şeyin temelinde şiddet olduğunun farkında değil. Oysa medeniyet şiddetten arındırıldığı ölçüde var olabilir.
Nilgün Tutal Cheviron, Haneke filmlerindeki temaları şöyle sıralar: Batı burjuvazisinin ve orta sınıfının insandışılaşmasının ve duygularını kaybetmiş olmasının eleştirisi, yaşanan evin, kimi zaman kentin ve ailenin açıklanamayan ve tekinsiz bir şiddet tehdidiyle ani karşılaşmasının yarattığı çöküşün öyküsü, aile hayatının modern parçalanmışlığı, sadık ya da katil çocuklar, insanlar arasındaki iletişim eksikliği ya da iletişimin tamamen reddedilmesi. (Haneke: Huzursuz Seyirler Diler –Editör: Nilgün Tutal Cheviron)
Tutal, sinema gözü açıkken görülen bir rüya derken, bu rüyayı gören özneyi irdeler. Bu özne modern sonrası Hermes’in çağında yaşayan öznedir. Sürekli yer değiştirir, her şeyi bir diğerine eşdeğer kılmaya çalışır, yaşadığı bir hülyadır ve Hermes gibi muğlâktır. Çağını yükünü çekemeyecek derecede ağır bulur, hayata eleştirmeden olduğu hâliyle katılır ve hazzı egemen kılar. İlgilendiği tek gerçek hazdır. Bu da onu Homo demens yapar. Homo sapiens klasik aklın insanıysa, Homo demens postmodern barokla zıvanadan çıkmış duygu ve tutkuların insanıdır. (Tutal’ın denemesi hakkında Aydın Çam değerlendirmesi a.g.y.)
Çağımızda ölümün ölmesinden söz eden Tutal, teknik modernlik ve aklın insanı nereye savurduğunu şöyle anlatıyor. “Teknik akıl ilkesinden destek alan kötülük insanın bilfiil kendi edimlerinin sonucu olarak tüm dünyayı kuşatırken, kendisine dışsal otoritenin ya da yasanın buyurduğu ahlaki ve etik kuralları araçsal aklına dayanarak reddeden insan neyin kutsal olduğuna dair bilincini yitirmiştir. Yapılan kötülüğü ve cinayeti üstü örtülerek gizlenebilecek bir rastlantıya dönüştürmüştür.” Modern bireysel egoizm kendi iyiliğine, düzenine, kendisinin ve cemaatinin çıkarlarına odaklanmış olup, bu çıkarları tehdit etme ihtimali olan her şeyi yok etmeye hazırdır. Nitekim kadın cinayetlerinden sonra cesedin yok edilmesi için parçalara bölünmesi genellikle modern araçsal aklın temsilcisi olan baba tarafından yerine getirilir.
Etnik, kültürel, dinî nedenlere dayalı katliamlarda, doğanın ve hayvanların zarara uğratılmasında olduğu gibi bireysel akıldışı cinayetlerde de, sistem içinde canice işleyen akıl, teknik aklı devreye sokarak düzenini yeniden kurar ve sürekliliğini sağlar.
Tutal, bu durumla baş edilmenin yolunu gösterir. “Aktörü insanın bizzat kendisi olan ‘şeytani’ kötülüğün egemen olduğu bu dünya hakkında kafa yormak, göklerdeki kutsalın yerine yanı başımızdaki insanın kutsallığını koymak; modernliğin tüm eksikliklerine rağmen içerdiği aşkınlık ve hümanizmi yeniden düşünmek demektir.”
Türkiye bu şiddet sarmalının neresinde duruyor? Bir taraftan muhafazakâr kesimiyle de hızla modernleşen toplum, tüketimi teşvik eden küresel sistemin zihin teknolojileriyle kontrol altında bulunurken, diğer taraftan modern birey egoizminin tüm kötücül sonuçlarını yaşamakta.
Genç erkekler genç kızları vahşice öldürebilmekte, cesetlerini aile yardımıyla yok etmekte. Yetişkin erkekler eşlerinin, sevgililerinin canına kıyabilmekte. Devlet iktidarı, asker ve polis uygulamalarıyla yurttaşlarının ölümüne sebep olmakta ve yargı yollarını engellemekte. İşverenler çalıştırdıkları insanları bile bile ölüme gönderebilmekte. Bireysel ve siyasal çıkarlara dayalı bencil aklın etkisinde kalan ve halkın önemli bir kesimini oluşturan esnaf da bıçak, pala gibi silahlarla insan avına çıkmakta.
Cumhurbaşkanı toplumu ortadan ikiye yarıp, ötekileştirici söylemlerle toplumsal barışı tehlikeye sokmakta, Başbakan, bütün bir milletin ayağa kalkıp, kendi sokağını, şehrini savunacağı ihtimalinden söz etmekte.
AKP, bencil ve çıkarlara dayalı akılla giderse ülkeyi iç savaş noktasına götürebilir.
www.umitkardas.com
twitter.com/umit_kardas
*
Not:
Geçmiş yazılara şu linkten ulaşabilirsiniz:
